Wonen in je camper, hoe regel je dat in België?

Steeds meer mensen kiezen ervoor om geen geld meer uit te geven aan een onbetaalbare eigen woning of torenhoge huurprijzen, maar gaan voor een leven vol vrijheid. Als nomade rondtrekken in je busje, het klinkt ongelofelijk romantisch... maar mag het eigenlijk wel in België? Kan je hier officieel wonen in je kampeerbusje? Wij zochten het voor je uit en gingen ook first-hand experience halen bij Simon en Marjan die ondertussen al een jaar in hun bus Hugo wonen.

Mag je in België wonen in een camper?

Misschien droom jij er ook van… rondtrekken met je busje zonder een huis of appartement als vaste verblijfplaats. Maar is vanlife wel legaal in België? Kort gezegd: ja, in België mag je in je camper wonen. Maar er zijn wel wat voorwaarden aan verbonden.

Als inwoner van België moet je ingeschreven zijn in het bevolkingsregister van een gemeente of stad. De overheid moet je immers kunnen bereiken op een vast adres. Ben je niet ingeschreven, en heb je dus officieel geen adres, dan verlies je bepaalde burger- en sociale rechten en wordt je identiteitskaart ongeldig. De normale gang van zaken is dat je ingeschreven bent via een domicilie. Met andere woorden: je bent ingeschreven op de plek waar je woont en dit werd gecontroleerd door de wijkagent.

Maar wie geen vast huis of appartement heeft en nomadisch rondtrekt heeft natuurlijk geen 'vaste plek'. Sommige vanlifers kiezen ervoor om zich te domiciliëren bij familie of vrienden, maar dat is eigenlijk niet legaal wanneer je daar niet vast verblijft. Daarom bestaat er een andere én legale optie: je inschrijven op een referentieadres.

Je camper als vaste verblijfsplaats - hoe pak je het aan?

Wanneer je in je busje woont, heb je geen vaste verblijfplaats, maar een ‘mobiele woning’. Je zal in dit geval dus een referentieadres moeten aanvragen. Een referentieadres is een adres waar je als nomade ingeschreven staat zonder dat je er woont. De meeste kiezen voor het adres van een familielid of vriend die hiermee akkoord gaat. Het referentieadres zorgt ervoor dat jij zonder vaste woonplaats toch administratief bereikbaar blijft. Dit adres is dus de plaats waar officiële documenten kunnen toekomen of waar je gecontacteerd kan worden door de overheid, Tegelijk woon je als nomade niet officieel op dit adres, dus dit heeft geen impact op het leefloon, de uitkeringen of de belastingen van degene die jouw referentieadres verstrekt.

Een referentieadres aanvragen

Om je referentieadres aan te vragen ga je naar de bevolkingsdienst van de gemeente of stad van je keuze. In principe kan je dit bij elke gemeente of stad aanvragen. Verwacht je wel aan wat vreemde blikken, want bij veel gemeenten of steden worden zelden referentieadressen aangevraagd. Vaak moeten de ambtenaren zelf eerst nog wat inlichtingen inwinnen.

Na aanvraag controleert de bevolkingsdienst of je een rijbewijs hebt, of je campervan technisch gekeurd is en of die geschikt is om in te leven. Lees: de kans is klein dat je goedkeuring zal krijgen wanneer je thuis op wielen gewoon een camionette is met een matras in het laadruim. Ook een busje die ingeschreven is als lichte vracht en dus officieel geen camper is zal waarschijnlijk geen goedkeuring krijgen.

Daarna zal de persoon die woont op het referentieadres dat jij opgeeft samen met jou naar de gemeente of stad moeten gaan om een officiële verklaring af te leggen. In de verklaring die deze persoon ondertekent zal staan dat hij of zij jou je post zal bezorgen en met jou in contact staat.

Aan welke voorwaarden moet je voldoen?

Check! Referentieadres in orde! Kan je nu doen wat je wil? Nee, helaas. Je mag niet simpelweg je busje ergens parkeren en voor altijd blijven staan. Je moet je geregeld verplaatsen en je moet bovendien ook hoofdzakelijk op Belgisch grondgebied verblijven.

Afhankelijk van de gemeente of stad waar je je aanvraag indient zal je moeten bewijzen dat je je tijdens het jaar effectief verplaatst met je ‘mobiele woning’. Dat kan je doen door rekeningen van tankstations of campings bij te houden of de gps-geschiedenis van je gsm op je lijsten. Simon en Marjan, die ondertussen al een jaar officieel in hun bus Hugo leven, nemen elke avond een foto van hun locatie met geotag en slaan dit op in een mapje.

Je mag natuurlijk ook naar het buitenland trekken, maar als je in orde wil zijn voor je referentieadres, moet je minstens zes maanden per jaar in België verblijven. Ook dit moet je bijhouden en kunnen bewijzen aan de gemeente of stad. Die zes maanden moeten trouwens niet aansluitend zijn, maar over een heel jaar moet je wel aan 183 dagen verblijf in België komen.

Jaarlijks moet je je aanvraag voor een referentieadres vernieuwen. En bij die aanvraag moet je ook bewijzen voorleggen dat je het afgelopen jaar voldaan hebt aan alle regels. Ben je niet in orde, dan wordt je aanvraag niet verlengd.

Is het wel haalbaar, vanlife in België?

Vanlife klinkt natuurlijk fantastisch, maar wanneer je in België een referentieadres wil moet je minstens 6 maanden per jaar op Belgische grondgebied verblijven. En dan rijst de vraag: is het wel haalbaar om hier leuke plekjes te vinden om je huis op wielen te parkeren?

Uiteraard kan je op een camping gaan staan, maar dat is niet echt het wild and free gevoel dat je wil als nomade. Simon en Marjan stonden in het afgelopen jaar nooit op een camping. Volgens hen zijn er ook in België genoeg mogelijkheden om je busje te parkeren.

Je kan met je busje op privégrond staan van iemand die je daarvoor de toelating gegeven heeft, maar dat kan slechts voor enkele dagen of weken, want je moet je natuurlijk verplaatsen om in orde te zijn voor je referentieadres. Verder zijn er ook in België heel wat gratis camperplaatsen waar je mag overnachten. Wildkamperen mag in ons land in principe niet, maar soms wordt het oogluikend toegestaan of gewoon niet opgemerkt. Parkeren kan wel (lees: zet geen barbecue, tafel en stoeltjes buiten en bouw geen feestje) voor onbeperkte tijd buiten de bebouwde kom, op plaatsen waar dat toegelaten is. Of dat mag hangt af van de plaatselijke reglementen en bekijk ook steeds goed de verkeersborden ter plaatse. Sowieso mag je binnen de bebouwde kom mag nooit langer dan 24 uur parkeren. Simon en Marjan kiezen ook vaak voor een parking aan de ingang van een natuurgebied, bos of park: in het groen en de volgende ochtend direct een wandeling om de dag goed te starten. Ze gebruiken ook graag de Park4Night app om leuke plekjes te zoeken. Soms komen ze toevallig leuke plekjes tegen tijdens een wandeling of fietstocht en die slaan ze op in Google maps.